Gerra Ekialde Hurbilean berriro lehertzen bada, berriro agertuko al da petrolioaren krisia?

Ekialde Hurbila munduko petrolio ekoizten duen eskualderik garrantzitsuena eta eskualde geopolitiko ezegonkorrena da. Palestinaren eta Israelen arteko gatazkak historia luzea du, askotan tokiko gerrak edo eraso terroristak eraginez.

2023ko urriaren 7an, Hamas erakunde armatu palestinarrak ehunka suziri jaurti zituen Gazako Zerrendatik Israelera, eta Israelek hainbat aire eraso egin zituen Gazako Zerrendan. Bi aldeen arteko gatazkak ehunka hildako eta hildako eragin zituen, eta nazioarteko komunitatearen arreta eta gaitzespena ere zabaldu zituen. Palestina-Israel gatazkaren eragina nazioarteko petrolioaren prezioetan batez ere bi alderditan islatzen da: lehenik, merkatuan arriskuaren aurkako sentimendua areagotzen du, eta inbertitzaileek aktibo arriskutsuak saldu eta urrea, petrolio gordina eta babesleku seguruko beste aktibo batzuetara jotzen dute. ; bigarrena, Ekialde Hurbileko petrolioaren prezioa igotzen du Hornikuntzaren ziurgabetasunak gatazka petrolio ekoizten duten beste herrialde garrantzitsu batzuetara heda daitekeelako kezka sortu du, Iran eta Irak kasu, edo petrolioaren garraioaren segurtasunari eragin diezaiokeen. Hori dela eta, Palestina-Israel gatazka piztu ondoren, nazioarteko petrolioaren prezioak nabarmen igo ziren.

Hala ere, industriakoek uste dute palestinar eta israeldar gatazkaren egungo erronda zaila izango dela 1973ko petrolioaren krisia errepikatzea eta eragin mugatua izango duela petrolioaren prezioak igotzeko. Arrazoiak hauek dira: Lehenik eta behin, ez Palestina eta ez Israel ez dira petrolio ekoizle edo kontsumitzaile handiak, eta eragin zuzenik gutxi dute petrolio merkatuan; bigarrena, petrolio-eskaintza eta eskaria global nahiko orekatuak daude gaur egun, eta OPEC+ aliantzak petrolioaren prezioei laguntza eman die borondatezko produkzio murrizketen bidez. Hirugarrenik, munduko petrolio ekoizle eta kontsumitzaile handiena izanik, Estatu Batuek erreserba estrategiko eta eskisto gas baliabide nahikoak dituzte, behar denean hornidura askatzeko; laugarrena, egungo Palestina-Israel gatazka ez da eskala osoko gerra bihurtu, eta petrolioa ekoizten duten beste herrialde batzuek ere ez dute inolako asmorik erakutsi ez alde batera edo bestera esku hartzeko edo laguntzeko. Jakina, epai hauek gatazka gehiago okertuko ez den premisan oinarritzen dira. Laburbilduz, Ekialde Hurbileko «hauts upela» berpiztu egin da eta nazioarteko petrolioaren prezioak gora egin du, baina petrolioaren krisia nekez gertatuko da berriro. Noski, horrek ez du esan nahi Ekialde Hurbileko arrisku politikoak eta petrolio-merkatuaren hegazkortasuna baztertu daitezkeenik.

Gainera, gaur egungo petrolioaren merkatua 1973an zegoenaren guztiz ezberdina da.

Intuitiboki, OPEPek produkzio murrizketak eta enbargoak bezalako neurriak hartzen baditu ere, ez du 1973ko ondorio bera izango. Alde batetik, petrolioaren ekoizpen eredu globala dibertsifikatu egin delako gertatzen da, eta, bestetik, petrolioa ere aldatu egin da nazioarteko energia egituran.

1973an, munduko energia-kontsumoaren %50 baino gehiago petrolioa zen eta %20 inguru gas naturala. 2022rako, petrolioaren proportzioa %30era jaitsiko da, eta gas naturala %20 inguru izango da oraindik. Petrolioaren garrantzia nabarmen murriztu da.

Hala ere, petrolioaren proportzioa jaitsi arren, petrolioa ekoizten duten herrialdeek petrolioaren prezioak igo ditzakete, ekoizpena nabarmen murriztuz (ez dezagun eztabaidatuko hori egingo duten ala ez). Baina Saudi Arabiak edo OPEPek badute hain borondate sendorik?

Epidemiaren ondorioz 2020an petrolioaren prezioak behera egin izana izan ezik, OPECk errezeloa izan du azken urteotan muturreko ekoizpena murrizteko eta prezioak babesteko politikak hartzeko. Honetan funtsezko logika bat dago: egungo trantsizio energetikoaren testuinguruan, petrolioaren prezio gehiegi handiek petrolioa ordezkatzeko prozesua bizkortu dezakete, eta, horren ordez, petrolio-eskaria murriztuko du eta petrolioa ekoizten duten herrialdeen interesei eragingo die.

Gaur 2023an, OPECek produkzioa murrizteko neurriak hartzen baditu ere, baliteke ziurgabeko faktoreak egotea, esate baterako, Errusiaren ekoizpena murriztea. Hori dela eta, haien oinarrizko interesak ukitu gabe, Saudi Arabiak ordezkatzen dituen petrolio-ekoizle herrialdeek nekez berreskuratuko dituzte 1973an izandako antzeko erantzun neurriak.

Gainera, orain eta 1973ra arteko beste alde handi bat 1973ko krisiaren ondorioa da, hain zuzen ere: Estatu Batuek eta Europak petrolio erreserba kopuru jakin bat dute.

AEBetako petrolio erreserbak petrolioaren prezioetan eragina izan duen faktore nagusi bihurtu dira azken urteotan. AEBetako petrolio erreserbak 40 urteko baxuan dauden arren, Goldman Sachsen kalkuluen arabera. Baina muturreko petrolioaren krisia badago, aurrekontuaren zati honek eraginaren zati bat konpentsatu dezake oraindik.